اگر ما با چشم گنج بودن به جنگ نگاه کنیم، همانطور که پیشتر بیان شد، یکی از فرهنگهای ناب که در درون این گنج نهفته است، فرهنگ مهدویت میباشد. این فرهنگ را از جنبههای مختلف میتوانیم در درون این گنج بررسی کنیم. دفاع مقدس بر فرهنگ مهدویت، تأثیرات زیادی دارد که در ذیل، به چند نمونه از آنها اشاره میکنیم:
زمینهسازان ظهور
یکی دیگر از تأثیرات دفاع مقدس بر فرهنگ مهدویت، فراهم کردن زمینة ظهور منجی عالم بشریت، بیش از گذشته میباشد. اندیشه نجات از بیعدالتی و ظلم و جور که از ابتدای تشکیل جوامع بشری آغاز شده و توسط پیامبران بر آن تأکید شده است. توسط پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و امامان معصوم علیهم السلام بیش از گذشته روشن شد. حتی ویژگیهای این منجی موعود، آشکارتر شد و مصداق خاصی یافت که همان فرزند امام حسن عسکری علیه السلام میباشد. بخش زیادی از روایات در عرصة فرهنگ مهدویت، به نشانههای آمدن حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف اختصاص یافته است. یکی از این نشانهها، ایجاد حکومت دینی و زمینهساز از مشرق میباشد که قبل از حکومت جهانی حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف، افکار عمومی دنیا را برای تشکیل حکومت آن حضرت آماده کند و شاید این حکومت، همان حکومت پربرکت جمهوری اسلامی ایران باشد.
مردی از اهالی قم، مردم را به سوی حق فرا میخواند. گروهی که دلهای آنان، چون پارههای آهن است، گرد او جمع میشوند. طوفانهای سخت، آنان را نمیلرزاند و از جنگ خسته نمیشوند و بیمی به خود راه نمیدهند؛ بر خدا توکل میکنند و عاقبت، از آن پرهیزکاران است
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله میفرماید:
«مردمی از مشرق قیام میکنند و زمینه را برای حکومت مهدی فراهم میسازند»(1)
با سیری گذرا در تاریخ، میبینیم پس از گذشت قرنها از ظهور دین اسلام، متأسفانه این دین، به دست دشمنان افتاد و جهانیان این دینِ سرشار از پاکی را به نام اسلام اموی و وهابی شناختند؛ ولی ظهور انقلاب اسلامی ایران و دفاع مقدس که از اصلیترین مقوّمات این انقلاب است، صدای اسلام محمدی را به گوش جهانیان رساند. ملت ایران، افتخار دارد که بر افکار عمومی چنین تأثیری گذاشته است. امام خمینی رحمه الله علیه در این‌باره میفرماید:
چه کوته نظرند آنهایی که خیال میکنند چون ما در جبههها به آرمان نهایی نرسیدهایم، پس شهادت و رشادت و ایثار و از خودگذشتگی و صلابت بیفایده است! در حالی که صدای اسلامخواهی آفریقا از جنگ هشت سالة ما است؛ علاقه به اسلامشناسی مردم در کل جهان، از جنگ هشت سالة ما است(2) حماسهسازان هشت سال دفاع مقدس، با اهدای خون خود، ریشههای انقلاب را محکم کردند و مقابل حوادث و بلاهای سخت، آن را حفظ کردند و با روحیة شهادتطلبی و ایثار وفداکاری خود، زمینهساز ظهور حضرت بقیةالله عجل الله تعالی فرجه الشریف شدند.
شهادت، مرگی است آگاهانه که شخصی جان خود را در طبق اخلاص میگذارد و آن را فدای دین و مذهبش میکند. به نظر شهید مرتضی مطهری، «شهادت، دو رکن دارد: یکی این که در راه خدا و فیسبیلالله باشد؛ هدف مقدس باشد و انسان بخواهد جان خود را فدای هدف نماید. دیگر آن که آگاهانه صورت گرفته باشد»(3)
حال، جای این سۆال هست که آیا کسی بدون داشتن روحیة شهادتطلبی میتواند خود را منتظر واقعی بداند و ادعا کند که منتظر آمدن آن حضرت میباشد، در حالی که از بذل جان خود در راه این هدف مقدس خودداری میکند؟ بدون شک کسانی میتوانند خود را منتظر واقعی معرفی کنند که بتوانند آن وجود پاک را یاری کنند و تا آخرین قطرة خون خود، دست از یاری حضرت برندارند. و این، دقیقاً همان کاری بود که رزمندگان ما با نایب امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف کردند.
منتظری که شهادتطلب نباشد، چطور میتواند در جنگی که مقیاس جهانی دارد، شرکت کند؟! با بررسی خاطرات و حالات شهدای جنگ، به وضوح پی میبریم که چقدر آگاهانه این مرگ سرخ را انتخاب کردهاند؛ لذا با ترویج فرهنگ دفاع مقدس، میتوان نسل منتظر را آبدیدهتر کرد.
آری؛ امام خمینی رحمه الله علیه با آگاهی، بصیرت و شجاعتی که داشت، به انقلاب اسلامی اقدام کرد، تا زمینههای انقلاب اسلامی مهدوی را فراهم کند. او، همة عاشقان حضرت مهدی علیهالسلام را از منظر فکری رهبری کرد و به آنها آموخت که منتظر پیروزی نهایی باشند. البته نه این که معجزهای بشود و کارها خود به خود درست بشود، بلکه باید خون دل خورد و استقامت کرد. آن بزرگوار، جملة معروف «جنگ جنگ تا رفع فتنه از عالم»(4)را بیان کرد؛ یعنی تا آنجا که قدرت دارید، به نبرد ادامه دهید، تا این که فتنه از عالم برداشته شود. امام کاظم علیه السلام قرنها پیش این منتظران را این گونه نوید داده است:
مردی از اهالی قم، مردم را به سوی حق فرا میخواند. گروهی که دلهای آنان، چون پارههای آهن است، گرد او جمع میشوند. طوفانهای سخت، آنان را نمیلرزاند و از جنگ خسته نمیشوند و بیمی به خود راه نمیدهند؛ بر خدا توکل میکنند و عاقبت، از آن پرهیزکاران است.(5)
بخش زیادی از روایات در عرصة فرهنگ مهدویت، به نشانههای آمدن حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف اختصاص یافته است. یکی از این نشانهها، ایجاد حکومت دینی و زمینهساز از مشرق میباشد که قبل از حکومت جهانی حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف، افکار عمومی دنیا را برای تشکیل حکومت آن حضرت آماده کند و شاید این حکومت، همان حکومت پربرکت جمهوری اسلامی ایران باشد
الگوهای مناسب برای منتظران
یکی از تأثیرات دفاع مقدس بر فرهنگ مهدویت، الگوسازی برای نسل منتظر و یاوران حضرت میباشد. هر انقلاب، به یاران و همراهان فداکاری نیاز دارد تا به کمکهای فیزیکی و معنوی آن، انقلاب را به پیش ببرند. حکومت جهانی حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف نیز از این قاعده مستثنا نیست و مسلماً به کمک یاران و همراهی مخلصانه نیاز دارد. روایات، ویژگیهای خاصی برای یاران حضرت ذکر میکنند که با تفکر در آنها و تشخیص میزان انطباق خودمان بر این ویژگیها، میتوانیم بفهمیم در این مبارزة جهانی، چه جایگاهی داریم. آیا ما نیز در خیل سپاه حضرت هستیم یا مقابل آن حضرت، صف میکشیم؟ برخی گمان میکنند ویژگیهایی که در روایات، برای یاران حضرت ذکر شده، ویژگیهایی کاملاً استثنایی است و اگر در روایات آمده است: «مردانی که قلبهایشان چون پارههای آهن است(6)» یا این که «هر مرد از آنها، قوت چهل مرد را دارند» یا روایاتی که خبر از مناجاتهای خالصانة در دل شبها و جنگیدن شجاعانه در روزها میدهند، همة اینها را کسی نمیتواند دارا باشد؛ به ویژه در این مقطع زمانی که مردم غرق مادیات شدهاند و هرکسی به فکر منافع شخصی خود است؛ ولی دفاع مقدس ما ثابت کرد حتی در عصری که عصر ظلم و ستم است، باز هم میتوان این ویژگیها را کسب کرد. به عبارتی دیگر رزمندههای ما در طول جنگ، این روایات را عملاً تفسیر کردند و نشان دادند که یاری حضرت در هر عصر و هر زمانی ممکن است؛ هر چند آن زمان، پر از گناه و معصیت باشد و بر تمام آن روایات مهر صحّت زدند. شهدای ما، بهترین مصداق برای این ویژگیها هستند؛ مصداقهایی که سالهای نه چندان دور در همین کوچههای زمینی کنار ما زندگی میکردند؛ ولی اکنون آسمانی شدهاند. شهدای ما، مصداق (یجاهدون فیسبیلالله) هستند؛ آنان نمونة بارز «زبرالحدید» هستند، مصداق بارز «من انصاره و اعوانه» هستند، آنان مصداق (اشداء علیالکفار رحماء بینهم) هستند، شهدای ما الگوهای مناسبی برای مهدی باوران و مهدی یاوران هستند.(7)
پی نوشت ها:
1. شیخ علی یزدی حائری، الزام الناصب، ج2، ص14.
2. امام خمینی، صحیفه نور، ج21، ص 214.
3. شهید استاد مرتضی مطهری، قیام و انقلاب مهدی، ص71.
4. امام خمینی، پیشین، ج19، ص82.
5. علامه مجلسی، بحارالانوار، ج57، ص 216.
6. علامه مجلسی، پیشین، چ5، ص 38.
7. مقاله تأثیر متقابل دفاع مقدس و فرهنگ مهدویت نوشته امید درویشی
